понедельник, 3 января 2022 г.

Լև Տոլստոյ «Պապա Պանովի յուրահատուկ Սուրբ Ծնունդը»

 Սուրբ Ծննդյան գիշերն էր, դեռ կեսօր էր, բայց ռուսական փոքրիկ գյուղի խանութներում և տներում լույսեր էին երևում,

քանի որ ձմեռային կարճ օրը գրեթե ավարտվել էր: Հուզված երեխաները վազվզում էին և այժմ փակ փեղկերից դուրս էին գալիս միայն շաղակրատ ու ծիծաղի ձայներ:

Ծերունի Պապա Պանովը՝ գյուղի կոշկակարը, դուրս եկավ իր խանութից՝ վերջին անգամ հայացք նետելու շուրջը։ Երջանկության ձայները, վառ լույսերը և Սուրբ Ծննդյան խոհարարության թույլ, բայց համեղ հոտերը հիշեցնում էին նրան անցյալ Սուրբ Ծննդյան ժամանակները, երբ նրա կինը դեռ ողջ էր, իսկ սեփական երեխաները՝ փոքր: Հիմա նրանք գնացել էին։ Նրա սովորաբար զվարթ դեմքը, պողպատե կլոր ակնոցի հետևում փոքրիկ ծիծաղի կնճիռներով, այժմ տխուր տեսք ուներ։ Բայց նա ամուր քայլով վերադարձավ ներս, փակեց պատուհանները և սուրճ դրեց ածուխի վառարանի վրա տաքացնելու համար։ Հետո տեղավորվեց իր մեծ բազկաթոռին։

Պապա Պանովը հաճախ չէր կարդում, բայց այս գիշեր վերցրեց հին ընտանեկան մեծ Աստվածաշունչը դանդաղորեն մեկ ցուցամատով գծերը գծելով, նորից կարդաց Սուրբ Ծննդյան պատմությունը: Նա կարդաց, թե ինչպես Մարիամն ու Հովսեփը, հոգնած իրենց ճանապարհորդությունից գնացին դեպի Բեթղեհեմ, իջևանատանը տեղ չգտան իրենց համար, այնպես որ Մարիամի փոքրիկ երեխան ծնվեց ախոռում։

«Օ՜, սիրելիս, օ՜, սիրելիս»: — բացականչեց Պապա Պանովը, — եթե նրանք գան այստեղ, ես նրանց կտայի իմ անկողինը և կարող էի երեխային ծածկել իմ ծածկոցով։

Նա կարդաց այն իմաստունների մասին, ովքեր եկել էին մանուկ Հիսուսին տեսնելու՝ բերելով նրան շքեղ նվերներ: Պապա Պանովի տրամադրությունը ընկավ։ «Ես ոչ մի նվեր չունեմ, նրան նվիրելու համար»,- տխուր մտածեց նա։

Հետո նրա դեմքը պայծառացավ։ Նա ցած դրեց Աստվածաշունչը, վեր կացավ և ձեռքերը երկարեց իր փոքրիկ սենյակի դարակի մեջ: Դարակից հանեց մի փոքրիկ, փոշոտ տուփ և բացեց այն։ Ներսում կատարյալ փոքրիկ կաշվե կոշիկներ կային։ Պապա Պանովը գոհունակությամբ ժպտաց։ Այո, նրանք այնքան լավն էին, որքան  հիշում էր։ Լավագույն կոշիկները, որոնք նա երբևէ պատրաստել էր: «Ես սրանք կնվիրեմ նրան», – որոշեց նա և նորից նստեց:

Նա այժմ հոգնած էր և որքան կարդում էր, այնքան ավելի քնկոտ էր դառնում։ Պրինտը սկսեց պարել նրա աչքերի առաջ այնպես, որ նա փակեց դրանք՝ ընդամենը մեկ րոպեով։ Անմիջապես պապա Պանովը խորը քնած էր։

Երբ նա քնած էր, նա երազում էր. Նա երազում տեսավ, որ ինչ-որ մեկը գտնվում է իր սենյակում և անմիջապես իմացավ, թե ով է նա: Հիսուսն էր:

«Դուք շատ էիք ցանկանում ինձ տեսնել պապա Պանով»։ Նա սիրալիր ասաց. «Ուրեմն վաղը փնտրիր ինձ։ Ծննդյան տոնն է լինելու, և ես քեզ կայցելեմ։ Բայց ուշադիր նայիր, որովհետև ես չեմ ասի, թե ով եմ ես»։

Երբ վերջապես նա արթնացավ, զանգերը ղողանջում էին, և բարակ լույսը թափանցում էր փեղկերի միջով։ «Օրհնիր՛ հոգիս, -ասաց Պապա Պանովը։ Սուրբ Ծնունդ է»։

Նա վեր կացավ և ձգվեց։ Հետո նրա դեմքը լցվեց երջանկությամբ, երբ հիշեց իր երազը: Սա շատ յուրահատուկ Սուրբ Ծնունդ կլիներ, քանի որ Հիսուս իրեն այցելության էր գալու : Ինչպիսի՞ տեսք կունենար նա։ Արդյո՞ք նա փոքր երեխա կլիներ, ինչպես առաջին Սուրբ Ծննդին: Արդյո՞ք նա հասուն մարդ կլիներ, թե՞ մեծ Թագավոր: Նա պետք է ուշադիր լինի ամբողջ օրը, որպեսզի ճանաչի նրան, ինչ կերպարով էլ, որ գա:

Պապա Պանովը ամանորյա նախաճաշի համար սրճեփը դրեց գազօջախին, բացեց վարագույրները և նայեց պատուհանից դուրս։ Փողոցն ամայի էր, դեռ ոչ մեկը չկար։ Ոչ մեկը, բացի ճանապարհներ մաքրողից։ Նա նախկինի պես խղճուկ ու կեղտոտ տեսք ուներ: Ո՞վ է ցանկացել աշխատել Սուրբ Ծննդյան օրը, և այսպիսի առավոտվա ցրտաշունչ մշուշում:

Պապա Պանովը բացեց խանութի դուռը՝ ներս թողնելով սառը օդի թարմ հոսքը։ Նա ուրախ բղավեց փողոցի մյուս կողմում։ «Մտեք ներս և տաք սուրճ խմեք՝ ցրտից պաշտպանվելու համար»։

Փողոցներ մաքրող մարդը նայեց՝ հազիվ հավատալով ականջներին։ Նա շատ ուրախ էր, արագորեն ցած դրեց ավելն ու մտավ տաք սենյակ։ Նրա հին շորերը տաքացան վառարանի ջերմությունից և թեյ խմելիս երկու կարմիր ձեռքերը սեղմվեցին տաք բաժակին։

Պապա Պանովը գոհունակությամբ նայում էր նրան, բայց ամեն պահի նրա աչքերը շեղվում էին դեպի պատուհանը։ Նա չէր կարող բաց թողնել հատուկ այցելուին:

-Ինչ-որ մեկին եք սպասու՞մ,-վերջապես հարցրեց փողոց մաքրողը։ 

Պապա Պանովը պատմեց նրան իր երազանքի մասին:

-Դե, հուսով եմ, որ կգա, – ասաց մաքրողը:

– Դու ինձ Սուրբ Ծննդյան ուրախություն տվեցիր, որին ես երբեք չէի սպասում:

Երբ նա գնաց, պապա Պանովը ճաշի համար կաղամբով ապուր դրեց, հետո նորից գնաց դեպի դուռը՝ զննելով փողոցը։ Նա ոչ ոքի չտեսավ։ Բայց նա սխալվեց: Ինչ-որ մեկը գալիս էր։

Աղջիկը դանդաղ ու անաղմուկ էր քայլում՝ հենվելով խանութների ու տների պատերին։ Աղջիկը շատ հոգնած տեսք ուներ և ինչ-որ բան էր տանում։ Երբ նա մոտեցավ, նրա գրկին երևաց մի երեխա՝ փաթաթված բարակ շալով: Նրա և փոքրիկի կծկված փոքրիկ դեմքին այնքան տխրություն կար։

-Չե՞ս մտնի, – կանչեց Պանովը՝ դուրս գալով նրանց դիմավորելու,- երկուսիդ էլ  կրակի մոտ տաքանալ և հանգիստ է պետք։

-Ես երեխայի համար մի քիչ կաթ կտաքացնեմ, – ասաց Պապա Պանովը, – ես երեխաներ ունեցել եմ և կարող եմ նրան կերակրել: 

Նա վերցրեց կաթը վառարանի վրայից և սկսեց զգուշորեն կերակրել երեխային գդալով՝ միաժամանակ տաքացնելով նրա փոքրիկ ոտքերը վառարանի մոտ։

— Նրան կոշիկ է պետք,— ասաց կոշկակարը։

Բայց աղջիկը պատասխանեց. 

-Ես կոշիկ չեմ կարող գնել, փող չունեմ, գնում եմ կողքի գյուղ՝ աշխատանք գտնելու:

Պապա Պանովի գլխով հանկարծակի մի միտք անցավ։ Նա հիշեց այն փոքրիկ կոշիկները, որոնց նայել էր երեկ երեկոյան։ Բայց նա դրանք պահում էր Հիսուսի համար։ Նա նորից նայեց փոքրիկի սառը ոտքերին և որոշեց.

-Սրանք փորձիր, – ասաց նա՝  երեխայի կոշիկները հանձնելով մորը։ 

Գեղեցիկ փոքրիկ կոշիկները լիովին համապատասխանում էին: Աղջիկը ուրախ ժպտաց, իսկ փոքրիկը հաճույքից նվաղեց։

- Դուք այնքան բարի եք, – ասաց աղջիկը:

Նա պատրաստվեց երեխայի հետ գնալու՝  ասելով.

-Թող ձեր բոլոր Սուրբ Ծննդյան ցանկությունները կատարվեն:

Բայց Պապա Պանովը սկսում էր մտածել, թե արդյոք իր առանձնահատուկ ամանորյա ցանկությունը կիրականանա: Նա անհանգիստ նայեց փողոցին։ Շուրջը շատ մարդիկ կային, բայց բոլորին էլ, կարծես թե, նա ճանաչում էր։ Պապա Պանովը շտապեց տուն՝ տաք ապուր և հաց բերելու համար:

Շուտով ձմեռային մթնշաղն ընկավ։ Երբ պապա Պանովը մոտեցավ դռանը և կկոցեց աչքերը, նա այլևս չէր կարողանում տարբերել անցորդներին։ Նա դանդաղ վերադարձավ իր սենյակ, փակեց վարագույները և հոգնած նստեց իր բազկաթոռին։

Փաստորեն, իր տեսածը պարզապես երազ էր: Հիսուսը չէր եկել։

Հետո միանգամից հասկացավ, որ ինքն այլևս մենակ չէ սենյակում։

Սա երազ չէր, քանի որ նա արթուն էր: Սկզբում նա կարծես իր աչքի առաջ տեսավ մարդկանց երկար հոսքը, որ եկել էր իր մոտ այդ օրը։ Նա նորից տեսավ  ճանապարհներ մաքրողին, երիտասարդ մորն ու երեխային,  մուրացկաններին, որոնց կերակրել էր։ Նրանք անցնում էին և  յուրաքանչյուրը շշնջալով ասում էր. «Դու ինձ չտեսա՞ր, պապա Պանով»։

-Ով ես դու,-կանչեց նա շփոթված: 

Հետո մի ուրիշ ձայն պատասխանեց նրան. դա նրա երազի ձայնն էր՝ Հիսուսի ձայնը:

«Ես սոված էի, և դու ինձ կերակրեցիր: Ես մերկ էի, և դու ինձ հագցրեցիր, ես մրսում էի, և դու տաքացրիր ինձ: Ես այսօր եկա քեզ մոտ, օգնեցիր և ողջունեցիր»:

Հետո ամեն ինչ լուռ էր և անշարժ: Միայն մեծ ժամացույցի ձայնն էր թըկթըկում՝ մի մեծ խաղաղություն և երջանկություն լցնելով սենյակը և անհուն սիրով հեղեղելով Պապա Պանովի սիրտը։

«Նա, ի վերջո, եկավ»

Աղբյուր՝ 1

Թարգմանությունը՝ Նարոտ Դավթյանի

Комментариев нет:

Отправить комментарий